Tenerife: ‘Stairway to Heaven’ of ‘bakken en braden’ op het strand

Volgens de gegevens over Tenerife is het eiland tien miljoen jaar geleden ontstaan door vulkaanuitbarstingen. De Guanchen Berbers waren de eerste bewoners die het eiland een paar duizend jaar voor Christus per boot vanuit Marokko wisten te bereiken. Nu kan Tenerife rekenen op ruim 5 miljoen toeristen op jaarbasis. Het eiland zelf telt rond de 900.000 inwoners. Het populairste gedeelte van Tenerife is het zuidwesten waar het klimaat heerlijk is. In de winter naar de 20 graden of hoger, maar in de zomer geen extreme hitte boven de 30 graden. De streek van Adeje (Adeche de Spaanse J spreek je uit als een zachte G) naar Los Cristianos is onder anderen met elkaar verbonden door een prachtige wandelboulevard van 10 kilometer lang. Kronkelend langs de kustlijn van de diepblauwe Noordelijke Atlantische oceaan met adembenemende vergezichten. En dat allemaal op slechts 4,5 uur vliegen vanuit Nederland.

Door: Peter Kuijpers+foto's @peterveghel (X)

Zelf kom ik al sinds 1970 naar Gran Canaria of Tenerife. Voor mijn vriendin was het de eerste keer. We zijn ooit begonnen in Gran Canaria het meest warme eiland, maar omdat Tenerife een iets aangenamer klimaat heeft hebben we daar de laatste jaren onze koffers neergezet. Het wordt ook wel eens het groene eiland genoemd in de vakantiefolders. Dat is nu ook weer overdreven. De bergen hebben vaak een wat groenere gloed dan het gebergte op Gran Canaria dat dor en droog is. Volgens de inwoners van Tenerife (tinerfeños) ligt het aan de ligging van het gebergte. De hoge kammen van de bergketens liggen dwars op de wind wat dan weer vocht produceert. De hoogste berg van Tenerife, tevens de hoogste berg van heel Spanje, is de vulkaan El Teide met een hoogte van 3718 meter. Vanaf Gran Canaria en La Gomera al waar te nemen, maar daarover verder in dit artikel meer.

Parkeren
Om wat dingen te gaan bekijken hadden we besloten een huurauto te regelen die we op het vliegveld ‘Reina Sofia’ konden ophalen. Een Jeep met hoge instap prima karretje. We moesten naar Adeje wat op 25 kilometer van het vliegveld ligt, een klein half uurtje rijden. Wat je zeker niet moet vergeten met het boeken van een auto is dat je een parkeerplek hebt. Elke vierkante centimeter op Tenerife is bezet door auto’s. Wij waren dat vergeten en dat was knap lastig. Uiteindelijk iets gevonden op een verlate bouwplaats 10 minuten lopen van ons appartement. We hadden vooraf duidelijk gekozen voor een appartement om zelf het eten te kunnen bereiden. Niet uit zuinigheid, maar gezien mijn neiging tot zwaarder worden wilde ik niet teleurgesteld worden door de weegschaal na acht dagen. Alleen de eerste dag en de dag voor het vertrek hebben we ons gelaafd aan al die heerlijkheden in een goed visrestaurant. En de Spaanse keuken is echt een aanrader. Het uitzicht op zee en de ondergaande zon maken de avonden helemaal top.

Volgens de ober in het restaurant was het toch een vis...

El Teide
De mevrouw van Google maps noemde het steeds de ‘El Tee-iede’ heel grappig. Het werd een slingerende rit van 58 kilometer, die inclusief de foto momenten ruim twee uur duurde. De El Teide is een echte ‘must see.’ Wij hadden een auto, maar er rijden ook bussen naar toe en je kan een excursie boeken. El Teide of Pico del Teide is een stratovulkaan en is de grootste vulkaan van het Spaanse eiland Tenerife en van de Canarische Eilanden. De Teide is de derde vulkaan van de wereld, na de Mauna Kea en Mauna Loa op Hawaï. De vulkaan wordt slapend beschouwd, maar nieuwe erupties zijn niet uitgesloten. Met 3718 meter boven zeeniveau en 7000 meter boven de zeebodem is het de hoogste berg van Spanje. Hij is al ruim een eeuw heel rustig en de laatste uitbarsting dateert van 18 november 1909. Hij werd voor het eerst beklommen in 1582 door Sir Edmund Scory.

Op de voorgrond de 'Roque Cinchado’ met op de achergrond de Teide

Het vulcanische groene zand 

Kabelbaan
Het is voor de echte liefhebbers mogelijk om met de kabelbaan richting de top van de berg te gaan op 3560 meter hoogte naar de La Rambleta. Daar beginnen drie wandelpaden. Op dit moment heeft het Telesforo Bravo wandelpad naar de top geen vrije toegang. Je moet daar vooraf een vergunning voor bemachtigen https://www.volcanoteide.com/nl/compete-gids-over-hoe-je-op-el-teide-top-komt-te-staan) die overigens gratis is. Je kan dan met een gids wandelen rond de vulkaanmond. Een waarschuwing vooraf dat het op 3,5 kilometer hoogte best koud kan zijn. Dat was al merkbaar aan de voet van de Teide op 2200 meter. Een goede voorbereiding is belangrijk.

Roque Cinchado die ooit op een 1000 peseta biljet stond

Wat verder in het nationale park?
Een paar kilometer van de kabelbaan ligt er de spookachtige rotsformatie op de Parador de Turismo en een uitgestrekte vlakte met eveneens prachtige rotspartijen. De La Catedral en La Cascada vallen op door hun schoonheid. De meest bekende is de ‘Roque Cinchado’ en ongetwijfeld het meest gefotografeerd. Deze rots stond ooit op het Spaanse 1000 peseta biljet. Het is op zich al mooi om de Teide vanuit diverse hoeken te bekijken. Duidelijk zichtbaar zijn de routes die de lava heeft gevolgd tijdens de erupties destijds. De zwarte vlaktes (Arenas Negras) hebben hun eigen schoonheid. Vanuit het bezoekerscentrum Portillo loopt een pad met die naam. Je kan dan genieten van een heerlijk uitzicht over het park.

De grote vijver boven op de parkeergarage onder de Plaza de España in Santa Cruz

Je vindt het mooi of oerlelijk, wel heel apart

Santa Cruz
Santa Cruz is de hoofdstad van Tenerife met 250 000 inwoners. Samen met Las Palmas op Gran Canaria zijn het de twee Hoofsteden van de gehele archipel met Lanzarote, Furteventura, La Gomera en het kleine La Palma en El Hierro. Santa Cruz is een prachtige stad met vele bezienswaardigheden. Wij hadden de auto geparkeerd in de parkeergarage onder de Plaza de Espana een heel groot plein met een nog grotere vijver. Leuk om al die kunstwerken eens te bekijken die op het plein staan. Wandelend door de stad kom je langs de Iglesia de Nuestra Señora de la Concepción een prachtige kerk en een mengeling van Spaanse en Portugese architecten. Een prachtig altaar met decoraties van bladgoud. Ga je binnen zet wel je pet af en respecteer de stilte. Ook Tenerife is erg katholiek. Absoluut de moeite waard daar even binnen te lopen. Een stukje verder op is de  Mercado Municipal Nuestra Señora de Africa. Een hele lange naam voor een drukke en gedeeltelijk overkapte markt. Deze oude markt in het centrum van Santa Cruz is een must-see. Je kun er genieten van de Spaanse keuken en er zijn veel kramen met beenhammen. Vers fruit en vele vissoorten liggen breed uitgestald. Er is nog veel meer in Santa Cruz, maar informeer en je kunt zelfs een app downloaden waar mooie stadroutes in vermeld staan. Tot slot het Auditorium aan de kust is een imposant gebouw dat doet denken aan het Opera House in Sydney Australië. Het is overigens niet van dezelfde architect. Het Auditorium Adan Martin in Sant Cruz werd getekend door Santiago Calatrava en is een van de belangrijkste gebouwen van de huidige Spaanse architectuur.

Links onder op de stenen zijn bekendheden geschilderd. Rechts boven het altaar met bladgoud.

Het Auditorium Adan Martin in Santa Cruz 

De Afrikaanse markt in Santa Cruz

San Cristóbal de La Laguna,
Kortweg: La Laguna. Een stadje met 150.000 inwoners wat druk bezocht wordt door toeristen. Een groot parkeerveld waar je voor 8 euro een hele dag kan parkeren. Wij hadden de pech dat het die dag regende. Op zich niet vreemd voor een plaats in het noorden van Tenerife en het was tenslotte (februari/maart) nog winter. De stad heeft een universiteit vlak bij de tweede luchthaven van Tenerife: Los Rodeos waar in 1977 meest dodelijke vliegramp op aarde plaats vond. (zie verder) De stad heef idyllische pleintjes met de beroemde Drakenbloed boom. De imposante kerk Real Santuario del Santisimo Cristo is een prachtig stukje Spaanse architectuur. Eind vorige eeuw werd de stad opgenomen in de werelderfgoedlijst. Wij kochten daar nog een kop koffie voor 1,50 euro! Absoluut de moeite waard voor een bezoek.

De Drakenbloed boom

Het monument als aandenken aan de vliegramp op Tenerife 27 maart 1977 met 583 doden. Op de achtergrond airport Los Rodeos
Grootste vliegramp ooit in de wereld
Op zondag 27 maart 1977 botste op het vliegveld Los Rodeos op Tenerife een KLM Boeing 747 tegen een Amerikaanse Pan American Boeing 747. Het werd wat later bleek de grootste vliegramp in de geschiedenis tot nu toe. Slecht 61 Amerikanen overleefde het en 583 mensen vonden de dood waaronder alle inzittenden van de KLM Boeing. Een korte samenvatting van het ongeluk. De twee vliegtuigen hadden eigenlijk moeten landen en opstijgen vanaf het buureiland: Gran Canaria Airport. Daar was op dat moment een bommelding en het Vliegveld werd tijdelijk gesloten. Er moest worden uitgeweken naar Tenerife. Niet het normale hoofdvliegveld Reina Sofia, maar het kleinere (qua capaciteit) Los Rodeos in het Noorden van het eiland. Het werd ook nog eens mistig die dag. De communicatie met de verkeersleiding, die moeite had zich staande te houden, met de plots ontstane drukte, was mede de oorzaak van de latere ramp. De KLM Boeing stond klaar om op te stijgen en dacht toestemming te hebben en gaf vol gas. Later bleek dit een groot misverstand. Op dat moment taxiede de Pan Am nog op de baan naar een uitweg. De twee konden elkaar niet meer ontwijken en een enorme vuurzee was het gevolg. Voor meer details verwijs ik u naar Wikipedia of You Tube.

Foto rechts boven de Familie van den Berg uit Sneek. Vader moeder en drie kinderen kwamen om in de vuurzee op hun eerste reis. De foto was los in het monument geplaatst door waarschijnelijk familieleden. De herdenking in Nederland was indrukwekkend. Helaas vonden president Joop den Uyl en Koningin Juliana het niet meer belangrijk om dit grootse afscheid te bezoeken. Omdat het rond de luchthaven Los Rodeos dikwijls mistig is werd in het zuiden van Tenerife een tweede luchthaven aangelegd: Reina Sofía. Deze luchthaven wordt tegenwoordig voor internationale vluchten gebruikt. Los Rodeos is hoofdzakelijk nog in gebruik voor vluchten tussen de Canarische Eilanden onderling en beschikt inmiddels over een grondradar. (Wikipedia)

Het monument op Camino Mesa Mota
Het leefde al langer in mij om het monument eens gaan te bezoeken. Een monument dat op de herdenkingsbijeenkomst 30 jaar later in 2007 werd onthuld. Het was op initiatief van de Stichting Nabestaanden Slachtoffers Tenerife ter nagedachtenis van deze grootste vliegramp in de geschiedenis. Het monumentale kunstwerk is van de in mei 2006 plotseling overleden kunstenaar Rudi van de Wint, Het is een hoge (18 meter) wenteltrap, ‘Stairway to Heaven’, waarvan de treden lijken door te lopen naar het oneindige, maar plots onderbroken worden. De locatie van het monument op de berg Mesa Mota is indrukwekkend met een vergezicht op het vliegveld Los Rodeos. Het vinden van de plek was niet eenvoudig. Zelfs bij Google Maps brak het zweet uit. Uiteindelijk eindigde onze slingerende rit door kleine straatjes op de berg Mota tegen een verroeste en verlate slagboom. Daar de auto geparkeerd en te voet verder over een verbrokkelde asfaltweg.

Samen met Juan "als de dag van vandaag Pedro' 

Wauw moment
Bijna een kilometer bergop kwam er nog een bocht naar rechts en daar was het monument. Wauw..Een prachtige open plek in een soort arena met betonnen zitbanken. Wat hoger een verlaten gebouw wat vroeger ooit een hotel geweest moet zijn. Het monument lijkt in een oneindige spiraal naar boven te bewegen waar de treden ophouden. ‘Plots houdt hij op net als de levens van de slachtoffers’ staat beschreven in diverse verhalen. Een verwelkte bloemenruiker ligt aan de voet en er is een zwartwit foto van een gezin tussen de spijlen gestoken. Wat naar achteren nog een betonnen element met teksten in drie talen. Het uitzicht is mooi en in de verte ligt het vliegveld Los Rodeos waar je de vliegtuigen kan zien landen en opstijgen.

Stairway to Heaven
Een team vrijwilligers is hakkend en schoffelend bezig in de tuinen. Ik sprak met hun voorman Juan. Hij sprak wat Engels en natuurlijk Spaans. Maar samen kwamen we er wel uit. Hij herinnerde zich het ongeluk nog wel degelijk. Juan: “Ik was twaalf jaar toen het plaatsvond. Het was op een zondag en was met mijn ouders en verder familie hier onder in de bossen aan het picknicken. De knal was hoorbaar en in de verte zagen we rookontwikkeling, maar het was ook mistig daar. Mijn ouders zagen dat er iets ergs aan de hand was. Beter gezegd we hadden een transistorradio bij ons en daar kwamen al snel de berichten. Op weg naar ons huis in La Laguna was het een komen en gaan van Brandweer en ambulances. Het heeft bij mij als kind een enorme indruk achtergelaten ook bij de anderen hier van onze tuingroep. Telkens wordt dat weer bevestigd als we hier aan het werk zijn.” We schudden handen en de tuinarbeiders zwaaien ons uit. Een van hen vroeg of ik voetballer Roy Makaay kende. Jazeker, hij speelde in Santa Cruz Tenerife en nog veel meer clubs. Een kilometer terug naar de auto. Luisterend naar de kwetterende vogels die wellicht een plek voor de avond aan het zoeken zijn. 583 doden maalt door mijn hoofd. Zouden veel nabestaanden op 27 maar 1977 gedacht hebben dat God een verzinsel is? Zelf geloof ik van niet. Het was nog veel te vroeg voor popcorn en Cola, ‘Stairway to Heaven’ van Led Zeppelin zat in mijn hoofd. Helemaal niets mis mee.

Niet echt een lekker wandelpad naar het monument toe....

Tot slot
Tenerife is een heerlijk vakantie eiland. Ga je voor zon en zee blijf dan zijn de kusten in het Zuiden grote aanraders. Het westen kan ook al kan het daar wat meer waaien. Het is bijkans een vriendelijke bevolking waarvan het grotendeel alleen Spaans spreekt. De obers in het restaurant en op de terrasjes spreken een paar woorden Engels. Het is een katholiek land en uw respect wordt hiervoor gerespecteerd.

Klinken op een leuke en een meer dan nteressante vakantie op het veelzijdige eiland Tenerife

El peor desastre aéreo jamás ocurrido en el mundo
El domingo 27 de marzo de 1977, un Boeing 747 de KLM chocó con un Boeing 747 de Pan American estadounidense en el aeropuerto de Los Rodeos, en Tenerife, resultando ser el peor desastre aéreo de la historia hasta la fecha. Sólo 61 estadounidenses sobrevivieron y 583 personas murieron, incluidos todos los ocupantes del Boeing de KLM. Un breve resumen del accidente. En realidad, los dos aviones deberían haber aterrizado y despegado de la isla vecina: el aeropuerto de Gran Canaria. En ese momento hubo una amenaza de bomba y el aeropuerto fue cerrado temporalmente. Tuvimos que trasladarnos a Tenerife. No el aeropuerto principal normal Reina Sofía, sino el más pequeño (en términos de capacidad) Los Rodeos en el norte de la isla. Ese día también hubo niebla. La comunicación con los controladores de tráfico, que tenían dificultades para seguir el ritmo de las multitudes repentinas, fue en parte la causa del desastre posterior. El Boeing de KLM estaba listo para despegar y pensó que tenía permiso y aceleró a fondo. Más tarde esto resultó ser un gran malentendido. En ese momento el Pan Am seguía rodando por la pista hacia una salida. Los dos ya no pudieron evitarse y el resultado fue un gran incendio. Para más detalles os remito a Wikipedia o You Tube.

El monumento en Camino Mesa Mota
Hace tiempo que estoy pensando en visitar el monumento. Un monumento que fue inaugurado en la reunión de conmemoración 30 años después, en 2007. Fue por iniciativa de la Fundación de Familiares de Víctimas de Tenerife en recuerdo de esta mayor catástrofe aérea de la historia. La monumental obra de arte es del artista Rudi van de Wint, fallecido repentinamente en mayo de 2006. Se trata de una alta escalera de caracol (18 metros), la 'Escalera al cielo', cuyos escalones parecen continuar hasta el infinito, pero no interrumpido de repente. La ubicación del monumento en el monte Mesa Mota es impresionante con una vista del aeropuerto de Los Rodeos. Encontrar el lugar no fue fácil. Incluso Google Maps se puso a sudar. Finalmente, nuestro sinuoso recorrido por las pequeñas calles del monte Mota terminó contra una barrera oxidada y destartalada. Aparcó el coche allí y continuó a pie por una carretera asfaltada en ruinas.

Vaya momento
Casi un kilómetro cuesta arriba había otra curva a la derecha y allí estaba el monumento. Vaya...Un hermoso espacio abierto en una especie de arena con bancos de hormigón. Un poco más arriba, un edificio abandonado que alguna vez debió ser un hotel. El monumento parece moverse en una espiral interminable hacia arriba donde terminan los escalones. “De repente se acaba, como la vida de las víctimas”, se describe en varios relatos. A los pies hay un ramo de flores marchitas y entre los barrotes hay una fotografía en blanco y negro de una familia. Un poco más atrás hay un elemento concreto con textos en tres idiomas. La vista es hermosa y a lo lejos está el aeropuerto de Los Rodeos donde se pueden ver los aviones aterrizando y despegando.

Escalera al cielo
Un equipo de voluntarios está ocupado cortando y cavando en los jardines. Hablé con su capataz Juan. Hablaba algo de inglés y por supuesto español. Pero juntos lo descubrimos. Todavía recordaba el accidente. Juan: “Yo tenía doce años cuando pasó. Era domingo y estaba haciendo un picnic en el bosque con mis padres y otra familia. Se oyó el estallido y a lo lejos se vio salir humo, pero allí también había niebla. Mis padres vieron que algo malo estaba pasando. En otras palabras, teníamos una radio de transistores con nosotros y los mensajes llegaron pronto. De camino a nuestra casa en La Laguna hubo un ir y venir de bomberos y ambulancias. Me dejó una gran impresión cuando era niño y también a los demás aquí en nuestro grupo de jardinería. Esto se confirma una y otra vez cuando trabajamos aquí”. Nos damos la mano y los trabajadores del jardín nos dicen adiós. Uno de ellos me preguntó si conocía al futbolista Roy Makaay. Sí, jugó en Santa Cruz Tenerife y muchos clubes más. Un kilómetro de regreso al coche. Escuchar el parloteo de los pájaros que pueden estar buscando un lugar para pasar la noche. 583 muertes pasan por mi mente. ¿Habrían pensado muchos familiares el 27 de marzo de 1977 que Dios era una ficción? Yo personalmente no lo creo. Todavía era demasiado pronto para palomitas y Coca-Cola, 'Stairway to Heaven' de Led Zeppelin estaba atrapado en mi cabeza. No hay nada malo en eso.